Bartolomé l'Apóstol

Bartolomé l'Apóstol
apóstol	;
apóstol
Vida
Nacimientu	Caná (es) , sieglu IedC
Muerte	Albanopolis (en) , sieglu de I
Causa de la muerte	desollamiento (es) ; decapitamientu
Alumnu de	Xesús
Oficiu	presbíteru
Santoral
	24 d'agostu, August 25 (en) , April 22 (en) , June 11 (en) , June 30 (en) y Thout 1 (en)
Creencies
Relixón	cristianismu

Bartolomé, tamién llamáu Natanael, foi unu de los Apóstoles de Xesús. El so nome (en griegu Βαρθολομαίος) procede del patronímicu araméu bar-Tôlmay, "fíu de Tôlmay" o "fíu de Ptolomeo". Ye mentáu nos trés evanxelios sinópticos, siempres en compañía de Felipe (Matéu 10:3; Marcos 3:18; Lucas 6:14). Nel Evanxeliu de Xuan, onde nun apaez col nome de Bartolomé, identificóse-y con Natanael, que tamién ye rellacionáu siempres con Felipe. Louis Réau considera que'l so nome vien de la unión de bar (fíu) y Ptolomeo, siendo poro, descendiente de la Dinastía Ptolemaica, anque esto nun tien nenguna base nel Nuevu Testamentu; seya que non, hai que tener en cuenta que nun yera estrañu pa los galileos del sieglu I tomar nomes griegos, o bien asimilalos a ellos. Santiago de la Voráxine añade alrodiu de la so figura que se caltuvo ayenu al amor de les coses nesti mundu, vivió pendiente de los amores celestiales y tola so vida permaneció sofitáu na gracia y auxiliu divín, nun sosteniéndose nos sos propios méritos sinón sobre l'ayuda de Dios”.

Fontes bíbliques

Según l'Evanxeliu de Xuan, Natanael foi unu de los discípulos a los que Xesús s'apaeció nel Mar de Tiberiades dempués de la so resurreición (Juan 21:2). A él llamar Xesús por aciu de Felipe (Juan 1:45). Juan ye l'únicu evanxelista que menta a Natanael, y como nes llistes de los evanxelios sinópticos el nome de Felipe ye siguíu pol de Bartolomé, la tradición asimiló a Bartolomé y a Natanael como unu solu.

Según los Fechos de los Apóstoles, Bartolomé foi unu de los Dolce, según (Matéu 10:3), (Marcos 3:18), (Lucas 6:14). Foi tamién testigu de l'ascensión de Xesús (Fechos 1:13).

Según una tradición recoyida por Eusebio de Cesarea, Bartolomé coló a predicar l'evanxeliu a la India, onde dexó una copia del Evanxeliu de Matéu n'araméu. La tradición armenia atribúye-y tamién la predicación del cristianismu nel país caucásicu, xunto a San Judas Tadeo. Dambos son consideraos santos patrones de la Ilesia apostólica armenia yá que fueron los primeres en fundar el cristianismu n'Armenia.

Iconografía

La imaxe de Saint-Barthélemy a lo llargo de la Historia del Arte sufrió escasos cambeos siendo común la representación del santu nel momentu del martiriu, siendo desollado, bien sobre un potru o atáu a un árbol. Tamién se-y representó obrando milagros: resucitando a los fíos del rei Polimio y lliberando a la fía d'este, tenida pol demoniu. N'escases ocasiones apaez siendo flaxeláu.

Nel arte suel representáse-y con un gran cuchiellu, aludiendo al so martiriu, pos según el martiroloxu foi desollado vivu, razón pola que ye'l patrón de los curtidores. En rellación tamién col so martiriu apaez n'ocasiones espelleyáu, amosando la so piel coyida nel brazu como si tratar d'una prenda de vistir.^[2] Na dómina barroca ye común velo representáu como apóstol, con llargu mantu blancu, faciendo les escritures sagraes y amosando el cuchiellu.

Tamién representa suxetándose-y con una cadena a una diablesa. L'orixe d'esti símbolu puede ser doble: 1º Nos evanxelios apócrifos, Saint-Barthélemy rique a Cristu resucitáu que lu amuese al malinu Belial. Dempués d'amosalo, Xesús indícalu "Pisa-y la cerviz y preguntar"; 2º Según la tradición, espulsó a un demoniu, denomináu "Astaroth", d'un templu onde ésti vivía dientro d'una estatua; Saint-Barthélemy demostró la ineficacia de la estatua, que dicía curar les enfermedaes, espulsó al demoniu y consagró el templu a Xesús.

Al respective de la so fisonomía, el santu ye representáu según la descripción que Berith fai a los enfermos y qu'asina ye narrada en la lleenda dorada de Santiago de la Voráxine: “Ye un home d'estatura corriente, pelos greños y negros, tez blanca, güeyos grandes, ñariz recta y bien proporcionada, barba trupa y un mizcu bura. El so semblante presenta constantemente aspeutu allegre y risueño”. Natanael foi unu de los 12 discípulos de Xesús que lo acompañó por aciu de Felipe cuando foi llamáu cerca a Galilea.

Martiriu

El so martiriu y muerte atribuyir a Astiages, rei d'Armenia y hermanu del rei Polimio a quien Saint-Barthélemy convirtiera al cristianismu. Como los sacerdotes de los templos paganos, que se taben quedando ensin siguidores, protestaron ante Astiages del llabor evanxelizador de Bartolomé, Astiages mandó llamalo y ordenólu qu'adorara a los sos ídolos, tal como fixera col so hermanu. Ante la negativa de Bartolomé, el rei ordenó que fuera desollado vivu na so presencia hasta qu'arrenunciara al so Dios o morriera.

Na Capiya Sixtina, pintada por Miguel Ángel, la piel que tien Saint-Barthélemy nes sos manes contién un autorretratu del mesmu autor, detalle que nun s'afayó hasta bien entráu'l sieglu XIX. Na perendenga de piel pueden estremase con total nitidez les facciones del pintor. Dizse que Miguel Ángel pintó la so cara na piel espelleyada del mártir como signu de qu'él creía nun merecer el Cielu, pos taba acoradáu.

Festividá

La so festividá conmemórase'l 24 d'agostu na Ilesia llatina; el 11 de xunu nes Ilesies orientales; el 8 d'avientu ente los cristianos armenios.

Restos mortales

Les sos reliquies reposen na ilesia de Saint-Barthélemy na Islla Tiberina de la ciudá de Roma. Delles partes del craniu son veneraes na Colexata de Frankfurt del Main.

Patronazgo

Saint-Barthélemy ye'l patrón d'aquellos que trabayen les pieles, fabriquen o usen cueru, guantes, abrigos, petrines y botes. Tamién de les modistes por llevar la so piel sobre los brazos. Ye sanador de les convulsiones, crisis espasmódiques y enfermedaes nervioses polo xeneral.

Ye patrón d'ensame de pueblos y ciudaes, ente elles:

País	Ciudaes
Bolivia	Potosí, Timusi, Provincia Muñeques - La Paz
Chile	Livílcar, Chillán, Chillán Viejo, La Serena
Colombia	Saint-Barthélemy de Tuluá Honda Tolima villa de san Bartolomé
Ecuador	Saint-Barthélemy en Los Andes (pueblu) d'Azuay (provincia) y d'El Carchi (provincia)
Costa Rica	Saint-Barthélemy en Barva d'Heredia
España	Aldeadávila de la Ribera (Salamanca), Aldeanueva de San Bartolomé (Toledo), Alhambra (Ciudá Real), Almagro (Ciudá Real), Almudaina (Alicante), Anadón (Teruel), Anguciana (La Rioxa), [[Añover de Tajo ([Toledo)]], Aragoncillo (Guadalaxara), Beas (Huelva), Beceite (Teruel), Belmonte (Cuenca), Benicarló (Castellón), Bimón (Cantabria), Bohonal de Ibor (Cáceres), Borriol (Castellón), Bulbuente (Zaragoza), Bustu (Valdés, Asturies), Cabizuela (Ávila), Calatorao (Zaragoza), Calzadilla de los Hermanillos (Lleón), Camparañón (Soria), Campu de Mirra (Alicante), Cañizar del Olivar (Teruel), Cariño (A Coruña), Casasimarro (Cuenca), Casavieja (Ávila), Castillejo del Romeral (Cuenca), Cenes de la Vega (Granada), Cepeda (Salamanca), Checa(Guadalaxara), Cherín (Granada), Cieza (Murcia), El Real de la Jara (Sevilla), Feria (Badayoz), Finestrat (Alicante), Folgoso de la Carballeda (Zamora), Fompedraza (Valladolid), Fresnu de la Carballeda (Zamora), Fuendetodos (Zaragoza), Gavín (Uesca), Henche (Guadalaxara), Hervías (La Rioxa), Hornillos de Eresma (Valladolid), Hoyales de Roa (Burgos), Jerez de los Caballeros (Badayoz), Xixona (Alicante), La Almarcha (Cuenca), La Coronada (Badayoz), La Jana (Castellón), Lamasón (Cantabria), Librilla (Murcia), Los Cerricos (Almería), Los Santos (Salamanca), Lupiana (Guadalaxara), Mahíde (Zamora), Mairena del Alcor (Sevilla), Marcilla (Navarra), Margolles Marrupe (Toledo), Martos (Xaén), Mesegar de Tajo (Toledo) Miajadas (Cáceres), Mijares, Montehermoso (Cáceres), Montoro (Córdoba), Montroi (València), Morla de la Valdería (Lleón), Mudrián (Segovia), Navalmoral de Bejar (Salamanca), Navalpino (Ciudá Real), Nerva (Huelva), [[Nonaspe (Zaragoza)]], Anoia (Coruña), Nules (Castellón), Odón (Teruel), Oliete (Teruel), Paterna del Campo (Huelva), Polavieja, Navia (Asturies), Pozuelo (Albacete), Retuerta del Bullaque (Ciudá Real), Ribaforada (Navarra), Ribafrecha (La Rioxa), Carbayeda de Sanabria (Zamora), Rociana del Condado (Huelva), Ròtova (València), Saldón (Teruel), San Bartolomé de les Abiertes (Toledo), San Bartolomé de la Torre (Huelva), San Bartolomé de Pinares (Ávila), San Bartolomé de Tirajana (Gran Canaria), San Bartolomé de Tormes (Ávila), Santa Cruz de los Cáñamos (Ciudá Real), Sierra de Yeguas (Málaga), Sitges (Barcelona), Sóller (Mallorca), Tablizo, Tarazona de la Mancha (Albacete), Tejina (Tenerife), Umbrete (Sevilla), Ulea (Murcia), Valdanzuelo (Soria), Valdepares, Valencia de Alcántara (Cáceres), Vallbona d'Anoia (Barcelona), Vellisca (Cuenca), Vierna, Meruelo (Cantabria), Villahermosa del Río (Castellón), Villar de Plasencia (Cáceres), Villarejo de la Peñuela (Cuenca), Villarejo del Valle (Ávila), Villarluengo (Teruel) Villarramiel de Campos (Palencia), Villarrubia de Santiago (Toledo), Viveros (Albacete), Yebes (Guadalaxara), Yeste (Albacete), [[Zarza la Mayor (Cáceres)]]
Francia	Islla de Saint-Barthélemy
Guatemala	Mazatenango, Suchitepéquez.
Méxicu	Villa y Puertu de Tecolutla, Veracruz; Saint-Barthélemy Cuahuixmatlac; Capulhuac de Mirafuentes, Estáu de Méxicu; Salamanca (Guanajuato); Tlaxcalilla, Huichapan, Estáu d'Hidalgo. Dientro de les comunidaes nel estáu de Méxicu, que'l so nome foi asignáu como Santu Patrón al apóstol de Xesús, atópase la comunidá de Saint-Barthélemy Tlaltelulco, mesma que dende'l 14 d'abril de 2013, foi alzada a la categoría de parroquia pa la diócesis de Toluca, la Parroquia de Saint-Barthélemy Apóstol nel conceyu de Hueypoxtla y la Parroquia de Saint-Barthélemy Atlatlahuca nel conceyu de Tenango del Valle. Tamién ye patronu de San Bartolo Ameyalco allugáu na delegación Álvaro Obregón y cada añu realiza una celebración na colonia San Bartolo el Mozu allugada dientro del perímetru de la delegación Tlalpan na ciudá de Méxicu. Tamién al norte de la Ciudá de Méxicu, esiste una formosa Ilesia apadronada por esti santu, llamada Ilesia de Saint-Barthélemy Apóstol, y cuenta con una de les primeres ilesies construyíes n'América llatina nel añu de 1574, San Bartolo Naucalpan Estáu de Méxicu
Perú	Huacho
Venezuela	Sinamaica, Conceyu Guajira